Szanowni Państwo z uwagi na organizację jubileuszu 35-lecia Ruchu Wolność i Pokój, w dniu 25 września 2020 r. wystawa „Zajezdnia Strajkuje” będzie niedostępna dla zwiedzających.
Za utrudnienia przepraszamy i zapraszamy w innych dniach.
Jednym z efektów projektu „100 100-latków na 100-lecie” jest wystawa plenerowa „Rówieśnicy Niepodległej”, a także jej wersja wirtualna, dostępna już poprzez witrynę www.rowiesnicyniepodleglej.pl.
Strona w kolejnych odsłonach prezentuje biogramy stulatków, by następnie przez pryzmat ich subiektywnych doświadczeń ukazać to, w jaki sposób rodziła się w Polsce niepodległość i państwowość, ale też jak wyglądało i zmieniało się codzienne życie. Obrazują to kolejne części: dorastanie w II Rzeczypospolitej, II wojna światowa, a także powojenne życie. Na stronie, poza biogramami bohaterów, znajdują się również pytania kwestionariuszowe, zadawane w rozmowach, wraz z intrygującymi odpowiedziami. Dotyczyły one między innymi tego, czym dla świadków historii jest niepodległość, jakie jest według nich najistotniejsze wydarzenie ostatnich dekad czy też najważniejszy wynalazek ubiegłego stulecia. Ponadto wirtualna wersja wystawy zawiera dodatkowo ścieżkę dźwiękową składającą się z wypowiedzi wybranych świadków historii.
Zachęcamy do odwiedzenia wystawy w Internecie i spojrzenia na ostatnie sto lat historii Polski oczami Rówieśników Niepodległej!
Autorkami wystawy są Ewa Sowińska oraz Katarzyna Bock-Matuszyk.
Na antenie Česká televize, ogólnokrajowego publicznego nadawcy telewizyjnego Czech, opublikowano materiał przybliżający historyczne wydarzenia sprzed 40 lat.
Bohaterm materiału jest Julian Golak, drukarz, wydawca, samorządowiec oraz działacz opozycji w okresie PRL. W okresie sierpnia 1980 był jednym z organizatorów strajku w swoim zakładzie pracy, następnie wszedł w skład Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego we Wrocławiu. Uczestniczył w tworzeniu struktur „Solidarności” i zasiadał w jej władzach krajowych. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizował akcje protestacyjne w Zakładach Graficznych Poczty i Telekomunikacji. Ostatecznie został aresztowany i zwolniony z pracy. Zajmował się dystrybucją wydawnictw drugiego obiegu, wydawaniem nielegalnych czasopism. W 1989 organizował lokalny Komitet Obywatelski.
Czeska telewizja przypomniała także uroczystość z 27 sierpnia br., kiedy to skwerowi przy zbiegu ul. Rybackiej i ul. Zachodniej we Wrocławiu nadano nazwę Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. W uroczystości uczestniczył Ambasador Republiki Ceskiej w Polsce Ivan Jestřáb, Wicewojewoda Dolnośląski Jarosław Kresa, Ambasador Słowacji Andrej Droba oraz wspomniany już Julian Golak, pomysłodawca tego projektu i członek kierownictwa Fundacji Polsko-Czesko-Słowackiej Solidarności.
Znamy lauretów, którzy zdobyli najwięcej punktów w wojewódzkim etapie konkursu. Zwycięskie trójki zmierzą się w grudniowym finale w Szczecinie. Gratulujemy!
Dziękujemy wszystkim uczestnikom egzaminu za przygotowanie się do Olimpiady i Waszą obecność. Życzymy Wam wielu sukcesów w przyszłości.
I miejsce ex aequo
Dagna Pabian – Akademickie Liceum Ogólnokształcące Politechniki Wrocławskiej
Piotr Janik – I Liceum Ogólnokształcące nr I im. Juliusza Słowackiego w Oleśnicy
III miejsce
Kacper Bondyra – Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu
Nakładem Wydawnictwa Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” ukazała się publikacja pt. „Wieś na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r. Ciągłość czy zmiana?”, powstała jako efekt konferencji o tym samym tytule, która odbyła się w maju 2019 r. w Centrum Historii Zajezdnia.
Pierwsza część książki – „Długi cień wojny – władza żąda, wieś sobie radzi” obejmuje swoją tematyką kwestie propagandy kolektywizacji, trudności w zakresie uwłaszczania czy zagospodarowania wsi, ucisku związanego z intensyfikacją produkcji, modernizacji czy udziału Żydów w rolnictwie. Druga część – „Dziedzictwo – niechciane, trudne, oswajane” ukazuje m.in. typową zagrodę wiejską dla Dolnego Śląska i jej tradycje; podejmuje również: rolę ewangelickiego dziedzictwa sakralnego w kształtowaniu się wiejskiej tożsamości czy problem zmieniających się funkcji rytuałów pogrzebowych, a także prezentuje kolejny głos w dyskusji dotyczącej „oswojenia” dolnośląskiej wsi.
Książka ta, zróżnicowana tematycznie i źródłowo, skupiona wokół tematyki wsi na Ziemiach Zachodnich i Północnych, jest ważnym głosem w kwestii transformacji ustrojowej rolnictwa oraz trudnej sytuacji powojennych mieszkańców terenów wiejskich. Dzięki zaproszeniu do udziału autorów z różnych dyscyplin, m.in.: antropologii kulturowej, historii, politologii, socjologii, z takich uczelni jak: Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Uniwersytet Zielonogórski czy Akademia Pomorska w Słupsku, publikacja ta może być uznana za oryginalne i interdyscyplinarne spojrzenie na powojenną wieś. Oprócz ciekawej wartości merytorycznej, prezentuje ona bardzo estetyczną i nowoczesną szatę graficzną, za którą odpowiedzialne jest studio projektowania graficznego re:design.
Wydawnictwo w cenie 45,00 zł do nabycia w sklepie internetowym oraz w Centrum Historii Zajezdnia. Zobacz spis treści książki.
17 września uczniowie przyjadą do stolic wojewódzkich, by w 16 miastach równocześnie przystąpić do testów egzaminacyjnych w ramach VII edycji ogólnopolskiego konkursu historycznego „Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii”. Dolnośląski etap wojewódzki konkursu odbędzie się w Centrum Historii Zajezdnia.
Egzamin będzie polegał na rozwiązaniu testu z wiedzy historycznej obejmującej lata 1970-1990. Uczniowie liceów i techników z całej Polski, bo o nich mowa, będą tego dnia rywalizować o zakwalifikowanie się do drużyny wojewódzkiej, która weźmie udział w wielkim finale Olimpiady.
Troje uczniów z najwyższymi wynikami w danym regionie stworzy drużynę, która w finale ogólnopolskim zawalczy o zwycięstwo. Laureaci spotkają się w grudniu podczas finału konkursu w Szczecinie. Na zwycięzców Olimpiady Solidarności czekają indeksy uniwersyteckie, stypendia naukowe i atrakcyjne nagrody rzeczowe. W Konkursie biorą udział uczniowie z klas II liceum i III technikum.
Konkurs „Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii” to największy i najbardziej rozpoznawalny ogólnopolski konkurs historyczny dla uczniów szkół średnich w Polsce. Olimpiada składa się z trzech etapów: szkolnego, wojewódzkiego i ogólnopolskiego finału.
Co roku zgłasza w nim swój udział około 600 szkół z całej Polski. Organizator Fundacja Centrum Solidarności przykłada dużą wagę do rzetelnego opracowania zadań konkursowych starannie wybierając Komisję Konkursową. Podczas każdej kolejnej edycji Olimpiady Solidarności organizator podejmuje działania mające na celu wzbogacenie wiedzy i umiejętności uczestników oraz nauczycieli.
W tym roku Olimpiada Solidarności będzie trwała dłużej, wyjątkowo uczestnicy spotkają się również jesienią oraz zimą. Konkurs musiał zostać zawieszony wiosną ze względu na niebezpiecznie szybkie rozpowszechnianiem się wirusa Covid-19. Z troski o wspólne zdrowie uczestników Organizator przygotował specjalne wytyczne i obostrzenia dotyczące zachowania podczas egzaminów. Ponadto dla uczniów, którzy nie mają szans dostania się do Finału konkursu Organizator przygotował test w wersji online we współpracy z portalem dzwonek.pl. Ogólnopolskimi partnerami etapu wojewódzkiego są Instytut Dziedzictwa Solidarności i Centrum Historii Zajezdnia.
W związku z organizacją etapu wojewódzkiego konkursu, w dniu 17 września (czwartek) Centrum Historii Zajezdnia będzie otwarte od godz. 12.00 do godz. 17.00.
Uprzejmie informujemy, że w związku z organizacją etapu wojewódzkiego VII edycji Olimpiady Solidarności, w dniu 17 września (czwartek) Centrum Historii Zajezdnia będzie otwarte od godz. 12.00 do godz. 17.00.
Pisałyśmy tę książkę, jak łzy jeszcze nie wyschły – wspomina Maria Wanke-Jerie, jedna z autorek.
W niedzielne popołudnie, 30 sierpnia, w Centrum Historii Zajezdnia, pomimo nienajlepszej pogody i pandemii zebrała się spora grupa osób, które chcieły porozmawiać i powspominać Romualda Lazarowicza. Okazją była świeżo wydana książka autorstwa Małgorzaty Wanke-Jakubowskiej i Marii Wanke-Jerie „Uśmiechnięty Wojownik”.
– To nie przypadek, że tę książkę promujemy właśnie dziś w centrum wrocławskich obchodów 40-lecia strajku i powstania Solidarności – zapowiedział na wstępie dr Andrzej Jerie, zastępca dyrektora ds. programowych Centrum Historii Zajezdnia – Romek był mocno związany z Solidarnością i tym wydarzeniem. Mam głębokie przekonanie, że tak jak zwykle był cichym bohaterem, to jeśli chodzi o wybuch sierpniowego strajku we Wrocławiu (w książce pisze o tym premier Mateusz Morawiecki) odegrał ważną, pierwszoplanową rolę. Romek pojechał na wybrzeże do stoczni i przywiózł materiały: informacje o strajku, ulotki zawierające 21 postulatów, a potem dzień i noc drukował Biuletyn Dolnośląski – specjalne wydanie, wzywające do tego żeby Wrocław także stanął.
Romuald Lazarowicz, tytułowy „Uśmiechnięty wojownik”, zmarł w sierpniu 2019 r. Dla autorów tzw. serii biało-czerwonej było oczywiste, że będzie on bohaterem kolejnej publikacji. „Uśmiechnięty wojownik” to już osiemnasta książka z serii poświęconej bohaterom dolnośląskiej Solidarności, którą zainicjował prof. Włodzimierz Suleja. Jest ona wyjątkowa nie tylko ze względu na to, że jej bohater był przez lata zaangażowany w powstawanie serii.
– Pisałyśmy tę książkę, jak łzy jeszcze nie wyschły – wspomina Maria Wanke-Jerie, jedna z autorek. Czas powstawania publikacji był trudny, nie tylko na krótki czas od śmierci bohatera, który bez wątpienia był bliski autorkom, ale także na czas zamknięcia związany z pandemią. Wiele rozmów, prac i zbierania dokumentacji musiało odbyć się zdalnie. Mimo to, a może dzięki temu znajdziemy w niej nie tylko suche fakty i dokument życia, ale także dużo ciepła, osobistych wspomnień i emocji. – Było nam trudno ją pisać, ale wiedziałyśmy, że Romek nie lubił patosu. Nam zależało, żeby się to jemu podobało – tłumaczyła Maria Wanke-Jerie.
Mówiło się, że Solidarność Walcząca jest potęgą wydawniczą i ta potęga byłą w dużej mierze zasługą Romka – podkreśliła autorka – Te absolutnie fantastyczne rzeczy, które przypisujemy SW to wszędzie tam jest Romek. To wszystko co było doskonałe, perfekcyjne językowo, ale także w sensie merytorycznym tam był zaangażowany Romek.
Zarówno w wypowiedziach autorki, jak i osób zebranych w sali przeważały osobiste wspomnienia dotyczące niedawno zmarłego. Często podkreślano jego wyjątkowość, skromność i poczucie humoru.
– To jest naturalne, że nie mówimy o książce, ale mówimy o Romku, to jest coś co nas tu wszystkich łączy. Pewnie nie wszyscy tu zgromadzeni mieli okazję już przeczytać tę książkę – mówił prof. Jan Waszkiewicz. – Chciałem podziękować, że ta książka powstała. – Profesor podkreślił, że dzięki publikacji pamięć o tej niezwykłej, ale też niezwykle skromnej osobie ma szanse przetrwać dla kolejnych pokoleń.
Romek był człowiekiem sukcesu, odniósł sukces na każdym polu – mówił brat bohatera książki – przezwyciężył chorobę z lat dzieciństwa, która nie przeszkadzała mu w aktywnym życiu; zyskał idealną miłości, z Helenką stworzył idealne małżeństwo; wreszcie jego działalność społeczna, w której walczył o wolną ojczyznę, także zakończyła się sukcesem, bo żyjemy w wolnej Polsce. Przez całe życie określał się jako agnostyk, ale szukał boga, w ostatnich 2-3 latach zaczął się nazywać jako wierzący. Na każdym polu życia odniósł sukces.
Jak mówiła żona, Helena Lazarowicz – To nie było życie pełne przygód i spektakularnych zwrotów akcji. – Jednak jak po chwili dodał prof. Suleja – Mówi się, że nie ma ludzi niezstąpionych. On istotnie takim był. Nie ulega wątpliwości, że to jest zwyczajna prawda. Odszedł ktoś kto był niezwykle ważny – zaznaczył.
Na koniec spotkania głos zabrał wuj Romualda Lazarowicza, podsumowując wybrzmiałą na sali wdzięczność za powstanie publikacji i udział w pracach nad nią dwóch autorek – Czuje się wyraźnie to zrozumienie życia i działalności Romka i doskonale się stało, że to panie były autorkami.
Spotkanie z Marią Wanke-Jerie poprowadziła dr Katarzyna Uczkiewicz, redaktor naczelna Kwartalnika „Pamięć i Przyszłość”.
28 sierpnia u zbiegu ulic Środkowej i Szczepińskiej na wrocławskim Szczepinie odbyła się uroczystość nadania imienia Kornela Morawieckiego położonemu tam skwerowi. Uroczystość była kolejnym punktem świętowania obchodów 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” we Wrocławiu.
– Mój ojciec mówił, że naród potrzebuje wiary i niepodległości. Splot tych dwóch haseł towarzyszył mu do końca jego dni – mówił Premier Mateusz Morawiecki podczas uroczystośc, w której udział wzięli udział licznie zgromadzeni wrocławianie oddająć cześć Honorowemu Obywatelowi Wrocławia. dr Kornel Morawiecki był wybitną postacią opozycji antykomunistycznej, założycielem oraz przywódcą Solidarności Walczącej. Odznaczony Orderem Orła Białego zmarł 30 września 2019 r. w wieku 78 lat.
Obchody 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” we Wrocławiu
fot. Marcin Biodrowski
Zgodnie z zapowiedziami, ekspozycja „Najdalsza Polska” zawitała do stolicy! 28 sierpnia przed Galerią Kordegarda na Krakowskim Przedmieściu odbył się wernisaż wystawy, w którym udział wzięli znamienici goście.
Wśród pierwszych odwiedzających wystawę w Warszawie byli między innymi: Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki, Wiceminister, Sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury prof. Rafał Wiśniewski, Zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Joanna Chojecka, Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie Lech Karwowski, Dyrektor Centrum Historii Zajezdnia dr Marek Mutor oraz autor i kurator wystawy – Piotr Semka.
– Powrót Szczecina do Polski wcale nie był oczywisty. Jeszcze przed konferencją w Poczdamie były zakusy, by Szczecin pozostał pod administracją niemiecką. Szczecin trzy razy był zasiedlany przed administrację polską. Był to czas rodzącego się PRL-u i coraz większej trwałości władzy komunistycznej, dlatego tym bardziej warto dzisiaj przypomnieć te splątane losy Szczecina jako symbol tragicznych losów Polski i tamtego pokolenia, które w wzięło sprawy w swoje ręce w tym dramatycznym położeniu geopolitycznym i historycznym po drugiej wojnie światowej – mówił podczas otwarcia wystawy Premier Mateusz Morawiecki.
Wystawa jest wspólną inicjatywą Archiwum Państwowego, Muzeum Narodowego w Szczecinie oraz Centrum Historii Zajezdnia i ma na celu uczczenie 75. rocznicy włączenia Szczecina w skład państwa polskiego. Jej autorzy chcieli pokazać, jak odmienne – choć nie mniej burzliwe od losów pozostałej części Polski – były początki powojennego życia Polaków na tych ziemiach. Wystawa podzielona jest na rozdziały tematyczne, wśród których znajdują się m.in. geneza postulatów oparcia granic Polski na Odrze, losy Polaków wywiezionych przez Niemców w czasie wojny na roboty do Szczecina, realia sowieckiej obecności w Szczecinie, transfer ludności polskiej z Kresów na Pomorze Zachodnie, budowa życia Kościoła katolickiego. Nie pominięto też kwestii nieprzynoszących chluby, jak „dziki zachód”, czyli zjawisko szabru poniemieckiego mienia na ziemiach zachodnich. Osobno opowiedziana została historia oporu Szczecinian wobec łamania demokracji przez ekipę Bolesława Bieruta. Jedna z pierwszych wielkich demonstracji, wyrażająca sprzeciw wobec komunistów i wsparcie dla lidera opozycji Stanisława Mikołajczyka, miała miejsce w kwietniu 1946 roku właśnie w Szczecinie. Miasto nad Odrą leżało także na trasie kurierów wolnej Polski w latach 1945-1947. Sporo uwagi poświęcono tworzeniu instytucji kultury i odbudowie gospodarki morskiej.
Wystawa na Krakowskim Przedmieściu będzie dostępna do 18 września 2020 roku.
KOŻ
