Archive for month: sierpień, 2022

Wyskoczył, oddał serię po moście. Ja byłem akurat 20 metrów od niego… Jestem po wojsku, wiem jak brzmi ostra amunicja. No to mówię, to już jest koniec… Chciałem uciec bokiem… W tym momencie oddał serię na klatkę piersiową. Położyłem się, zerwałem, biegnę dalej… Jak oddał dołem, znowu się położyłem, ale nawet nie poczułem, że zostałem postrzelony…

– wspomina Włodzimierz Bandrowski, uczestnik manifestacji sprzed dokładnie 40-stu lat, tak zwanej Bitwy Wrocławskiej.

Za nami konferencja prasowa dotycząca nowo utworzonego programu mającego na celu zebranie relacji członków opozycji antykomunistycznej na Dolnym Śląsku „Dolnośląscy Niepokorni”. W naszym regionie żyje mnóstwo świadków wydarzeń lat osiemdziesiątych, których nie znamy. Misją programu jest dotarcie do tych osób i poznanie ich historii.

Gośćmi konferencji byli Włodzimierz Bandrowski i Dariusz Tarczyluk – uczestnicy wrocławskich manifestacji z 1982 roku. Podzielili się oni z nami nie tylko relacjami z wydarzeń, kótrych rocznicę dzisiaj obchodzimy, ale również trudnościami, jakim musieli stawić czoła domagając się zadośćuczynienia już w postkomunistycznej Polsce.

Wspomnienia nagrywane są za pomocą metodologii historii mówionej w konwencji autobiograficznej.

Polega to na tym, że świadek historii w pierwszej kolejności opowiada nam historię swojego życia. My tutaj nic nie dodajemy, nie zadajemy żadnych dodatkowych pytań; to jest jego opowieść. Natomiast w kolejnej części zadajemy pytania z naszego kwestionariusza, który został przygotowany specjalnie pod ten projekt i w ten sposób nagrywamy audio, które jest u nas archiwizowane, a później transkrybowane.

– tłumaczy Kamil Borecki, koordynator programu.

Warto zaznaczyć, że nie ma żadnych ograniczeń jeśli chodzi o organizacje opozycyjne, do których należeli świadkowie. Jesteśmy otwarci na wszystkie organizacje, bo interesuje nas opozycja jako całość.
Dlatego gorąco zachęcamy wszystkich, którzy uczestniczyli w działaniach opozycji antykomunistycznej na terenie Dolnego Śląska do zgłaszania się ze swoimi historiami.

Nas interesuje historia każdego opozycjonisty. Każda historia dla nas jest ciekawa i każda coś wniesie do portretu opozycji lat osiemdziesiątych.

– mówi Kamil Borecki.

Marek Mutor, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia dodaje, że

mamy przed sobą taką dekadę, kiedy jest ostatni moment, żeby sportretować całe pokolenie, mamy szansę jeszcze przez najbliższe lata dotrzeć do naprawdę bardzo dużej ilości osób. Czy nam się powiedzie? Zobaczymy, ale wszystkich proszę o pomoc; wszystkich, do których dotrze ta wiadomość, żeby nam pomogli.

Serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami wszystkie osoby, które w różnych formach wyrażały swój sprzeciw wobec systemu politycznego oraz władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i chciałyby podzielić się z nami historią swojego życia. Po kontakcie ustalimy termin i miejsce nagrania relacji oraz udzielimy wszelkich szczegółowych informacji i odpowiemy na Państwa pytania.

Kontakt:

Kamil Borecki
+48 534 528 305
kamil.borecki@zajezdnia.org

dr Katarzyna Bock-Matuszyk
+48 731 933 443
katarzyna.bock-matuszyk@zajezdnia.org

Inconvenient mobility to projekt realizowany przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” w latach 2021-2022 we współpracy z instytucjami z Czech, Słowacji, Chorwacji i Niemiec, którego głównym koordynatorem jest czeska organizacja Post Bellum. Jego realizacja możliwa była dzięki dofinasowaniu udzielonemu przez Komisję Europejską w ramach programu „Europa dla Obywateli” (Europe for Citizens). Celem działań projektowych było ukazanie wojennych oraz powojennych migracji w Europie Środkowo-Wschodniej z perspektywy konkretnych osób i świadectw historii mówionej. Dlatego też jednym z pierwszych zadań było zarejestrowanie wywiadów oral history w poszczególnych krajach z kilkunastoma osobami, które doświadczyły przymusowej migracji. Zachęcamy do zapoznania się z fragmentami relacji na YouTube.
Prócz komponentu badawczego, ważną częścią prac projektowych było przygotowanie i zaprezentowanie mobilnej wystawy „Pamięć wysiedlona”. Jej ekspozycja miała miejsce we Wrocławiu na placu przed Centrum Historii Zajezdnia w marcu i kwietniu tego roku. Innym ważnym elementem były również warsztaty edukacyjne, przeprowadzone przez każdego z partnerów wśród lokalnej młodzieży.

Szczegółowe działania projektowe zostały zebrane i zaprezentowane w tabeli dostępnej w języku angielskim.

Projekt realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej w ramach programu Europa dla Obywateli.

---

Ostatni weekend sierpnia to czas, kiedy w szczególności pamiętamy o wydarzeniach związanych z powstaniem NSZZ „Solidarność”. Tegoroczne obchody 42. Rocznicy powstania związku zaczęły się już w piątek 26. sierpnia na koncercie Punks Not Dead, na którym można było posłuchać między innymi The Exploited czy zespołu Dezerter. W sobotę odbył się kolejny koncert w ramach „wROCK for Freedom”, na którym zagrały dla nas Legendy Polskiego Rocka – Krzysztof Cugowski, Urszula oraz Kobranocka.

Punktem kulminacyjnym obchodów były niedzielne uroczystości, które rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobach zasłużonych działaczy wrocławskiej Solidarności – Piotra Bednarza i Marii Zapart oraz ofiary stanu wojennego we Wrocławiu, Kazimierza Michalczyka znajdujących się na Cmentarzu Grabiszyńskim.

O godzinie 12. W kościele pw. św. Klemensa Dworzaka odbyła się uroczysta msza święta, której przewodniczył abp Józef Kupny. Jak zaznaczył metropolita wrocławski, „gromadzimy się nie tylko po to, by wspominać tamte historyczne chwile, ale by także oddać cześć i hołd tym, którzy wtedy mieli odwagę walczyć o godność człowieka i prawa pracownicze”.

Bezpośrednio po eucharystii wszyscy zebrani udali się pod tablicę pamiątkową przy Centrum Historii Zajezdnia, gdzie przedstawiciele komitetów związkowych Regionu Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność”, a także Solidarności Walczącej oraz organizacji kombatanckich i emeryckich złożyli swoje wieńce. Podczas uroczystości głos zabrał między innymi dyrektor Centrum Historii Zajezdnia, Marek Mutor, „historia lat osiemdziesiątych we Wrocławiu to jest historia, z której naprawdę wszyscy możemy być dumni, którą możemy sobie przypominać, którą możemy podziwiać i która stworzyła nas jako Polaków, ale też która stworzyła nasze miasto”.

Co ważne, dyrektor ogłosił również powstanie wieloletniego programu tworzonego przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” mającego na celu zebranie wspomnień przedstawicieli opozycji antykomunistycznych na Dolnym Śląsku. „Dolnośląscy Niepokorni” to program przewidziany na 5 lat, który może liczyć nawet około 1000 relacji. Wszyscy chętni do przekazania swoich wspomnień są zaproszeni do kontaktu, po którym ustalimy termin i miejsce nagrania relacji oraz udzielimy wszelkich szczegółowych informacji.

Kontakt:

Kamil Borecki

+48 534 528 305

kamil.borecki@zajezdnia.org

dr Katarzyna Bock-Matuszyk

+48 731 933 443

katarzyna.bock-matuszyk@zajezdnia.org

W ostatnią niedzielę, 7. sierpnia uczciliśmy 78. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego podczas koncertu Ferajny z Hoovera „Wrocław śpiewa z Warszawą”. Obchody uświetnili swoją obecnością goście honorowi – powstańcy warszawscy mieszkający we Wrocławiu – kpt. Stanisław Wołczaski ps. „Kazimierz”, Maria Downarowicz ps. „Myszka” oraz Włodzimierz Ruśkiewicz ps. „Ryś”.

Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem i zebrało zarówno starszych, jak i młodszych. Wszyscy chętnie wraz z zespołem zaśpiewali m. in. „Pałacyk Michla”, „Warszawskie dzieci”, nie zabrakło także „Legionów”.

Wśród uczestników pojawiło się wiele głosów, aby koncert odbył się również w kolejną rocznicę wybuchu powstania. Wydarzenie było udostępniane na żywo w internecie, gdzie pojawiło się niemało pozytywnych komentarzy od uczestników:

– Fantastyczny koncert. Wspaniali Goście Honorowi. Taki koncert powinien być co roku. Dziękujemy za wspaniałe przeżycia i emocje (jak zwykle się bardzo wzruszyłam) – napisała p. Joanna Oczkowicz.

Organizatorem obchodów była fundacja BohaterOn we współpracy z Centrum Historii Zajezdnia.

Całość relacji z koncertu można obejrzeć na YouTube:

Śpiewnik do pobrania jest dostępny tutaj:

Śpiewnik „Wrocław śpiewa z Warszawą”

Urodziła się w naszym mieście i borykała się z wyzwaniami, z którymi my dziś także się borykamy – mówiła podczas wernisażu Anna Siemieniec, autorka wystawy „Edyta Stein, wielkość w codzienności” – Borykamy się dzisiaj z tym, że świat nie ma pokoju. Niech Edyta Stein będzie dzisiaj dla nas takim wzorem codzienności i i niech będzie wielką inspiracją, byśmy też mogli na jej wzór stawiać się wielcy w naszej codzienności.

Obchody 80. rocznicy śmierci Edyty Stein rozpoczęły się od spotkania w zacisznym Parku Edyty Stein, wygłoszenia przemów osób, które umożliwiły to spotkanie oraz wspólnego posadzenia drzewa, któremu zostało nadane imię Edyty Stein. Jako pierwszy zabrał głos i powitał wszystkich zebranych Dyrektor Centrum Historii Zajezdnia Marek Mutor. Przedstawił wszystkich obecnych na wydarzeniu oraz podziękował im za przybycie. Wyjaśnił także dlaczego zebraliśmy się w tym miejscu i dlaczego upamiętnienie tej postaci jest tak istotne.

Edyta Stein to wrocławianka. To filozofka, feministka, konwertytka, znana jako św. Teresa Benedykta od Krzyża, Patronka Europy. Edyta Stein to wielkie dziedzictwo Wrocławia. Chcieliśmy sprawić, żeby po tych obchodach zostało coś trwałego – stąd decyzja o posadzeniu dębu imienia Edyty Stein

Powiedział Marek Mutor. Do sadzenia drzewka odniósł się także później Wiceprezydent Wrocławia Jakub Mazur.

Dzisiaj symbolicznie wkopaliśmy dąb, który mam nadzieję, że za kilka lat – szczególnie tym najmłodszym tutaj – pozwoli odpoczywać w cieniu, najlepiej z lekturą jednego z dzieł Edyty Stein.

Do wspólnego wkopywania zaproszeni zostali wszyscy – sadzenie drzewka zainicjowali Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Jarosław Sellin, Przewodniczący Rady Miejskiej Wrocławia Sergiusz Kmiecik oraz Prezes Towarzystwa im. Edyty Stein ks. Jerzy Witek. Po chwili każdy z zebranych miał okazję przyczynić się do posadzenia dębu im. Edyty Stein, w tym także dzieci, które ochoczo zabrały się do pomocy.

Po wspólnym zasadzeniu drzewa przez wszystkich zebranych, uczestnicy wydarzenia przeszli się pod Dom Edyty Stein, znajdującym się przy ul. Nowowiejskiej 38. Tam czekał już na nich środek transportu, który miał otrzymać imię Edyty Stein. Tutaj także znalazł się czas na wygłoszenie krótkich przemów zarówno przez organizatorów wydarzenia, jak i specjalnych gości. Jako pierwszy głos zabrał minister Sellin, a następnie Prezes MPK Krzysztof Balawajder. Wypowiedzi udzielili także dr Joanna Hytrek-Hryciuk oraz Paul Gordon, wnuk Elzy Stein, najstarszej siostry Edyty, który podzielił się z nami swoimi przeżyciami oraz odczuciami. Powiedział jak była mu przedstawiona historia Edyty Stein oraz jak ważną rolę pełni ona w życiu jego rodziny.

Zawsze czuliśmy, że mamy swoją rodzinną Patronkę […]. Szła drogą poszukiwania znaku, poszukiwania prawdy. I dopiero po studiach znalazła to, czego szukała i przyjęła chrzest.

Paul Gordon podzielił się także tym, że jego ojciec, Max Gordon, pomimo podeszłego wieku, wybrał się na beatyfikację Edyty Stein. Była to niezwykle poruszająca przemowa, podczas której powiedział m.in. że Wrocław jest jednym z miejsc, w których czuje się swobodnie i to niezwykła radość, że może dzisiaj być w rodzinnym mieście Edyty. Następnie głos oddał Przewodniczącemu Rady Miejskiej, który podziękował całemu MPK za możliwość uhonorowania kolejnej osoby poprzez nazwanie tramwaju jej imieniem.

Po ostatniej przemowie goście wsiedli w tramwaj Edyty Stein i wspólnie udali się na wrocławski pl. Solny, gdzie stanęła najnowsza wystawa wyprodukowana w ramach Roku Edyty Stein – „Edyta Stein, wielkość w codzienności”

Swojego uroczystego otwarcia doczekała się także wystawa. Temu wydarzeniu również towarzylysmy przemówienia. Jako pierwszy głos zabrał minister Jarosław Sellin.

Edyta Stein była wybitnym myslicielem, intelektualistą, filozofem, teologiem. Lektura jej dzieł może poruszyć wszystkich, bo jest to osoba, która poszukiwała w życiu swoim to, czego każdy z nas chce – poszukiwać prawdy. Prawda jest obiektywna, naprawdę istnieje. Także liczę na to, że przypomnienie tej postaci w ten symboliczny sposób tutaj we Wrocławiu też zachęci wiele osób do wgłębienia się w lekturę jej dzieł, bo zapewniam, że warto.

Dobrze, że w 80. Rocznicę śmierci tak ważnej dla nas wszystkich postaci miasto Wrocław ogłosiło, że to jest jej rok, rok jej poświęcony. Że dba i pielęgnuje pamięć o niej również w tym wymiarze materialnym – od wielu już lat zadbany dom rodziny Edyty Stein. Dzisiaj zasadzony dąb w parku Edyty Stein. Ta wystawa, która będzie przez jakiś czas przypominać wrocławianom i turystom tę wybitną postać.

Podsumował minister Sellin.

Po ministrze Sellinie wypowiedział się Wiceprezydent Wrocławia Jakub Mazur.

Edyta Stein to […] te wszystkie dobre rzeczy, które działy się w XX wieku, bo pamiętajmy o tym, że miała to szczęście i ten przywilej wspólnie z największymi umysłami ówczesnej Europy – bo mamy i Williama Sterna, i mamy licznych filozofów. Oczywiście Husserla, jako mentora i fenomenologa, który ukształtował przynajmniej wczesn jej prace, ale również następstwa spotkań. Ludzi, których spotykała we Wrocławiu. I tutaj również ten kolejny symbol, a mianowicie Wrocław miasto spotkań. I bardzo się cieszę, że możemy dzisiaj, w tym symbolicznym miejscu również dla Wrocławia, przy tej kieszonkowej – ale jakże pięknej wystawie – porozmawiać o tym i dotknąć tego, co jest we Wrocławiu najważniejsze.

Głos zabrała także jedna z autorek wystawy, Anna Siemieniec, która przedstawiła nam nie tyle postać Edyty i jej istotnej roli w społeczeństwie, co pokazała, że tak naprawdę Edyta była zwyczajną osobą, taką jakimi jesteśmy my oraz ludzie, których na co dzień mijamy.

Ja dzisiaj chciałabym zaprosić Państwa do tego, żeby pochylić się właśnie nad codziennością Edyty Stein, ponieważ to wyjątkowe miejsce, które znajduje się we Wrocławiu – dom. Dom, to jest takie miejsce, w którym jesteśmy bardzo, bardzo autentyczni, w którym nie mamy postaw. Możemy reagować tak jak natura na to pozwala. Możemy wchodzić w bardzo bliskie relacje. Dom Edyty Stein, gdzie ona żyła ze swoją wielopokoleniową żydowską rodziną, daje nam tą możliwość zaglądnięcia do jej prywatności, do jej prywatnego świata.

Wspaniałe przemowy pozwoliły odkryć uczestnikom wydarzenia fragment wrocławskiej historii i skłoniły do refleksji. To był jednak ostatni punkt programu – oprócz koncertu „Gwiazda Europy” organizowanego przez Narodowe Forum Muzyki i Zajezdnię, zaplanowanego na godzinę 19:00. Część osób po wysłuchaniu wypowiedzi poszła zwiedzać nową wystawę i poznawać bliżej postać Edyty Stein, a część udała się skorzystać z poczęstunku, jakim były lody wraz z poniższym cytatem Patronki Europy:

Gdy szłam z [moją siostrą Różą] do miasta po sprawunki, wstępowała ze mną zazwyczaj do małej cukierni i zamawiała dla mnie porcję jabłecznika z bitą śmietaną lub latem porcję lodów, także ze śmietaną.

Tym słodkim akcentem zakończył się wernisaż wystawy „Edyta Stein, wielkość w codzienności¨. Wystawę można będzie zobaczyć na placu Solnym do 30 sierpnia

EF